Jedna z legend głosi, że truskawki przywiózł do Europy nie kto inny jak sam Krzysztof Kolumb, podobno też owoce te, dzięki niezwykłym walorom smakowym, szybko zdobyły sobie nieprzeciętne uznanie na europejskich dworach. W praktyce jednak historia truskawki wygląda nieco inaczej, a najbardziej intrygujące jest w niej to, że owoce te tak naprawdę są… dziełem człowieka. Gdyby nie usilne pragnienie francuskiego króla i eksperyment pomysłowego botanika, możliwe, że nigdy byśmy nie poznali smaku truskawek. I nie, nie ma to nic wspólnego z GMO…
Przerośnięta poziomka?
Nie potrzeba wielkiej spostrzegawczości by zauważyć, że truskawka wygląda trochę jak przerośnięta poziomka. Podobieństwo to nie jest przypadkowe, owoce te są bowiem ze sobą mocno spokrewnione. W tym miejscu warto wyjaśnić pewną kwestię. Poziomki na terenach Europy do XIV wieku rosły jedynie dziko. Ze względu na wyjątkowe walory smakowe zbierano je regularnie w lasach i na łąkach. Jednakże do czasów panowania króla Ludwika XIV nikt nie wpadł na pomysł, by zająć się ich uprawą. Podczas jednej z wypraw morskich francuski inżynier Amédée François Frézier opisał zwyczaje żywieniowe ówczesnych mieszkańców dzisiejszego Chile, zwracając uwagę m.in. na zjadane przez nich „poziomki”, które rozmiarami wyraźnie przewyższały ich europejskie odpowiedniki. Inżynier ów postanowił przywieźć kilka roślin jako prezent dla króla Francji, który uwielbiał smak poziomek i któremu bardzo spodobały się gabaryty przywiezionych owoców [1].
Kreatywny botanik
Na życzenie króla, francuski botanik Antoine Duchesne po wielu próbach skrzyżował dwie odmiany poziomek (chilijskie i wirginijskie), czego efektem były współcześnie znane nam truskawki. Owoce te szybko zyskały sobie rzesze sympatyków i na stałe zaczęły gościć na stołach Europejskich dworów, gdzie podawane były jako wykwintny dodatek do szampana [1]. W niedługim czasie po udanym eksperymencie Frézier’a, anglik Thomas Andrew Knight opracował metodę krzyżowania poziomek, którą stosuje się do dziś. W wieku XIX truskawki zaczęły się pojawiać w sklepach, dzięki czemu stały się ogólnodostępne, a ich popularność dalej rosła.
Globalna truskawka
Dziś truskawki dostępne są praktycznie na całym świecie. Chociaż sezon na nie trwa stosunkowo krótko, to namiętni miłośnicy mogą zadowalać się rozmaitymi ich przetworami przez cały rok. Warto podkreślić, że truskawki są cennym składnikiem diety nie tylko ze względu na wysokie walory smakowe, ale także ze względu na bogactwo cennych dla naszego zdrowia składników oraz wstępnie udokumentowany pozytywny wpływ na organizm [2; 3].
Bogactwo witaminy C
Truskawki charakteryzują się przede wszystkim wysoką zawartością witaminy C, której dostarczają około 60–70mg w 100g (100% RDA). Oprócz tego zawierają także kwas foliowy oraz niewielkie dawki innych witamin (witaminę K, witaminę E, tiaminę (B1), ryboflawinę (B2), niacynę (B3), pirydoksynę (B6) oraz prowitaminę A). Truskawki dostarczają także pierwiastków takich jak potas, wapń, magnez, żelazo, mangan, cynk i miedź [2]. Być może przeliczając na 100g owoców są to dawki mało znaczące, ale przyrównując je do ich kaloryczności (100g truskawek to zaledwie 30-35kcal), okazuje się, że owoce te charakteryzują się wysoką gęstością odżywczą. Truskawki są także cennym źródłem polifenoli takich jak kwas elagowy o właściwościach antyoksydacyjnych i potencjalnie przeciwnowotworowych, ponadto dostarczają pewnej ilości fitosteroli i choliny [2].
Truskawki zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia
Badania naukowe wskazują, że codzienne spożywanie truskawek pozwala obniżyć poziom wskaźników ryzyka chorób układu krążenia. Randomizowany eksperyment przeprowadzony z udziałem osób ze stwierdzonym zespołem metabolicznym wykazał, że ekwiwalent trzech filiżanek świeżych truskawek w postaci napoju przygotowanego z liofilizatu tych owoców pozwolił istotnie zmniejszyć poziom całkowitego cholesterolu, lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), nazywanych też złym cholesterolem, oraz obniżyć aktywność białek adhezyjnych, uczestniczących w rozwoju stanów zapalnych [3]. W innych badaniach zaobserwowano, że polifenole zawarte w truskawkach zmniejszają niepożądaną oksydację lipoprotein. W praktyce oznacza to, iż regularna konsumpcja truskawek wykazywać może działanie profilaktyczne przeciwko chorobom takim jak miażdżyca [4].
Wnioski
Zachwycamy się jagodami goji, owocami noni, przetworami z kokosa, a nie doceniamy rodzimych truskawek, które ujmują tak smakiem i aromatem, jak i wartością odżywczą i prozdrowotną, a nawet – samą swoją historią. Spieszmy się zatem jeść truskawki, bo sezon na nie szybko się kończy…
Bibliografia
[1]. Wojciech Górka. „Ananas z poziomki”. Polityka 26.05.2007 Anna Lenczowska. „Od poziomki do truskawki” smaker.pl; 7 czerwca 2011
[2]. Tulipani S, Mezzetti B, Battino M. Impact of strawberries on human health: insight into marginally discussed bioactive compounds for the Mediterranean diet. Public Health Nutr. 2009 Sep;12(9A):1656-62.
[3] Basu A, Fu DX, Wilkinson M, Simmons B, Wu M, Betts NM, Du M, Strawberries decrease atherosclerotic markers in subjects with metabolic syndrome. Lyons TJ. Nutr Res. 2010 Jul;30(7):462-9.
[4]. Burton-Freeman B, Linares A, Hyson D, Kappagoda T.Strawberry modulates LDL oxidation and postprandial lipemia in response to high-fat meal in overweight hyperlipidemic men and women. J Am Coll Nutr. 2010 Feb;29(1):46-54.
